Καλούμενος να συγγράψω την παρούσα σύντομη πτυχιακή εργασία, στα πλαίσια του ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (EXECUTIVE DIPLOMA IN INSURANCE BUSINESS ADMINISTRATION, σε Επιστημονική Συνεργασία του Ελληνικού Ινστιτούτου Ασφαλιστικών Σπουδών με το Εργαστήριο Στρατηγικής Ηγεσίας και Ψηφιακού Μετασχηματισμού του Πανεπιστημίου Πειραιώς, δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στο τραγικό δυστύχημα που συνέβη προ ολίγων ημερών στα Τέμπη και τον άδικο θάνατο νέων ως επί το πλείστον ανθρώπων.

Μόλις άκουσα στο ραδιόφωνο την εν λόγω είδηση, ήρθε στο μυαλό μου ο Μάνθος Κ., παλιός μου φίλος από τα φοιτητικά μου χρόνια. Ο Μάνθος, οικογενειάρχης, πατέρας ενός μικρού παιδιού, έχασε τη ζωή του το 2017 εν ώρα υπηρεσίας ως μηχανοδηγός στο σιδηροδρομικό δυστύχημα στο Άδενδρο της Θεσσαλονίκης.
Αισθάνομαι την ανάγκη στο σημείο αυτό να αναφέρω ότι πριν από 25 περίπου χρόνια ο Μάνθος Κ. μου έσωσε τη ζωή και συγκεκριμένα με έσωσε από βέβαιο πνιγμό στο κατά τ’ άλλα φιλόξενο λιμάνι της Ερμούπολης. Δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να τον ευχαριστήσω εν ζωή και να του εκφράσω δεόντως την ευγνωμοσύνη μου. Μάνθο, τη χρονιά που εσύ έχασες τη ζωή σου, ήρθε στον κόσμο ο υιός μου. Εάν δεν ήσουν εσύ, δεν θα είχα την ευκαιρία να ζήσω αυτή τη χαρά. Σε ευχαριστώ.

Μετά την προ ημερών τραγωδία στα Τέμπη, δεν υπάρχουν λόγια για τους γονείς, τα αδέλφια, τους συζύγους, τα τέκνα και τις οικογένειες που χάσανε τόσο άδικα και τόσο ξαφνικά τους δικούς τους ανθρώπους. Δεν υπάρχουν λόγια παρηγοριάς, μόνο θυμού και πόνου.
Εκφράζω τα ειλικρινή συλλυπητήριά μου προς του οικείους των θανόντων και αισθάνομαι συντετριμμένος. Δεν υπάρχει χειρότερη κατάρα από το να προαποβιώσει το παιδί έναντι των γονέων.

Ο ρόλος του θεσμού της Ιδιωτικής Ασφάλισης και των Ασφαλιστικών Εταιριών στις σύγχρονες τραγωδίες.
Ευλόγως λοιπόν θα αναρωτηθείτε τι σχέση μπορεί να έχει το εν λόγω πρόσφατο δυστύχημα της σύγκρουσης τρένων στα Τέμπη και τον θάνατο πολλών νέων ως επί το πλείστον ανθρώπων με το θεσμό της Ιδιωτικής Ασφάλισης και τις Ασφαλιστικές Εταιρίες στην Ελλάδα.

Κι όμως ο θεσμός της Ιδιωτικής Ασφάλισης και η ύπαρξη των Ασφαλιστικών Εταιριών είναι απολύτως συνυφασμένα με την αντιμετώπιση της ανθρώπινης δυστυχίας, καθώς εκ της φύσεώς τους οι καλύψεις ενός οιουδήποτε ασφαλιστηρίου αφορούν μέλλοντα και αβέβαια γεγονότα, τα οποία ΤΟΣΟ Η ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΟΣΟ ΚΑΙ Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΣ ΑΠΕΥΧΟΝΤΑΙ ΝΑ ΕΠΙΣΥΜΒΟΥΝ, ο καθένας ασφαλώς για άλλους λόγους. Η σχετική Νομοθεσία (εθνική και διεθνής) οι Εποπτικές Αρχές και το αυστηρό πλαίσιο (Solvency II) εντός του οποίου λειτουργούν οι Ασφαλιστικές Εταιρίες (ως Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα) αποβλέπουν στην εξασφάλιση των εννόμων συμφερόντων των ασφαλισμένων. Ενδεικτικά μόνο, να υφίσταται φερεγγυότητα τέτοια που θα εξασφαλίζει σε κάθε περίπτωση τις νόμιμες αποζημιώσεις των ασφαλισμένων.

Ένα απλό παράδειγμα φρονώ πως μπορεί να καταστήσει απολύτως σαφές τι ακριβώς εννοώ. Ο κάτοχος ενός ασφαλιστηρίου υγείας όχι μόνο δεν επιθυμεί να ασθενήσει για να λάβει εν είδει αντιπαροχής την ιατρική περίθαλψη κτλ. αλλά απεύχεται σφόδρα να επισυμβεί ο ασφαλισμένος κίνδυνος, για ευνόητους λόγους. Επίσης, ο ασφαλισμένος που ασφαλίζει το καινούργιο του σπίτι με ασφάλεια πυρός, προφανώς απεύχεται να καεί το σπίτι του, εάν όμως, κούφια η ώρα, καεί το σπίτι του, ο ασφαλισμένος ευλόγως αξιώνει την αποζημίωσή του, γι’ αυτό εξάλλου ασφαλίστηκε. Συνεπώς η ασφάλιση είναι μία αφηρημένη υπόσχεση που αφορά ένα μέλλον και αβέβαιο γεγονός, το οποίο πιθανολογείται ότι δύναται να επέλθει ή και όχι και αποσκοπεί στην διασφάλιση των εννόμων συμφερόντων και πιο συγκεκριμένα στην προστασία του ασφαλιζόμενου αγαθού (οικία, οικογένεια, υγεία, όχημα, απώλεια εισοδήματος, δικαίωμα πρόσβασης στη δικαιοσύνη κτλ.) του ασφαλισμένου. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι η ασφάλιση, με απλά λόγια, είναι η υπόσχεση του ασφαλιστή προς τον ασφαλισμένο ότι εάν κι εφόσον επέλθει η ασφαλιστική περίπτωση (που σχεδόν πάντοτε, εάν δεν υπήρχε το ασφαλιστήριο, θα είχε ιδιαίτερα δυσμενείς ή ακόμη και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις για τον καταναλωτή), ο ασφαλισμένος θα λάβει εν είδει αντιπαροχής την υποσχόμενη ασφαλιστική κάλυψη. Η κάλυψη μπορεί να συνίσταται σε υπηρεσία (θεραπεία, όχημα αντικατάστασης) ή χρήμα (αποζημίωση). Υπό την έννοια τούτη, ο θεσμός της Ιδιωτικής Ασφάλισης, αποτελεί ένα κοινωνικό αγαθό, πολύτιμο και πολλαπλά χρήσιμο.

Αναλογιζόμενοι τις σχετικά πρόσφατες τραγωδίες στη χώρα μας (πυρκαγιές, πλημμύρες, πανδημία, τροχαία δυστυχήματα κτλ.) γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι όταν επέλθει αυτό που όλοι απευχόμαστε όπως λ.χ. ένας μεγάλος σεισμός, που συνεπάγεται καταστροφή αντικειμένων ή/και βλάβη στην υγεία ή και θάνατος προσώπων, εκείνοι που έχουν την αντίστοιχη ασφαλιστική κάλυψη, τρόπον τινά βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση έναντι αυτών που δεν τη διαθέτουν. Η προνοητικότητά τους να ασφαλίσουν λ.χ. το διαμέρισμά τους έναντι του σεισμού, ενισχύει την αξία του εν λόγω διαμερίσματος υπό την έννοια ότι ΑΚΟΜΗ ΚΙ ΕΑΝ ΚΑΝΕΙ ΣΕΙΣΜΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΕΙ ΟΛΟΣΧΕΡΩΣ ΤΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ, ουσιαστικά δεν έχει χαθεί εντελώς το ασφαλιζόμενο αγαθό (διαμέρισμα) καθώς ο ζημιωθείς θα αποζημιωθεί, λαμβάνοντας ως αποζημίωση σε περίπτωση ολικής καταστροφής, την αξία εκείνη που αντιστοιχεί στη ζημία που υπέστη ή ακριβέστερη θα λάβει ως αποζημίωση το ποσόν που ορίζουν οι όροι ασφάλισης του ασφαλιστηρίου του σε συνδυασμό με τα διδάγματα της κοινής πείρας, της καλής πίστης και λογικής.

Στο πρόσφατο, πολύνεκρο δυστύχημα με την μετωπική σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά για τους εξής ενδεικτικά λόγους:
- Δεν πρόκειται για ένα συνηθισμένο τροχαίο ατύχημα κατά το οποίο εν πολλοίς τα διδάγματα της κοινής πείρας παίζουν σημαντικό ρόλο σε συνδυασμό με βασικές και κατά κανόνα ευνόητες παραδοχές όπως λ.χ. η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη συνεπάγεται υπαιτιότητα (ΚΟΚ). Πρόκειται για ένα σύνθετο δυστύχημα που μετά την καταγραφή από τις αρμόδιες αρχές, ΧΡΗΖΕΙ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΈΝΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΝΩΝ, ούτως ώστε να διερευνηθούν οι συνθήκες που οδήγησαν στο εν λόγω δυστύχημα. Πρέπει να μελετηθούν δεόντως περίπλοκες συμβάσεις και ρήτρες απαλλαγής.
- Ο ανθρώπινος παράγοντας όπως λ.χ. η αμέλεια του σταθμάρχη κτλ. δεν είναι καθόλου εύκολο να τύχουν μίας νομικής αξιολόγησης, δηλαδή είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποσαφηνιστεί εάν εν προκειμένω ο φυσικός αυτουργός ενήργησε από αμέλεια, βαριά αμέλεια, ενσυνείδητη αμέλεια, ενδεχόμενο δόλο κτλ. Από την απάντηση, δηλαδή τον ορθό νομικό χαρακτηρισμό, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η ποινική αξιολόγηση της πράξης.
- Το γεγονός ότι ο σταθμάρχης λ.χ. ενήργησε ως προστηθείς της εργοδότριας εταιρίας ασφαλώς έχει τη σημασία του καθώς κατά κανόνα για πράξεις και παραλείψεις των προστηθέντων τους ευθύνεται κατά κανόνα ο εργοδότης τους. Αυτό ασφαλώς δεν ισχύει όταν γίνεται λόγος για δόλο.
- Θα πρέπει οπωσδήποτε να ληφθούν υπ’ όψη παράγοντες και παράμετροι όπως λ.χ. η κατάσταση και συντήρηση των τρένων και του δικτύου εν γένει, εάν προηγήθηκε κατάλληλη εκπαίδευση και τα κριτήρια επιλογής του προσωπικού ήταν τα ενδεδειγμένα σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα “best practice”, εάν τηρήθηκε από όλους του εμπλεκόμενους η δέουσα ή ακόμη και η αυξημένη επιμέλεια που συνεπάγεται ή μάλλον εξυπακούεται στη λειτουργία των ΜΜΜ.
- Τίθεται εκκωφαντικά το ζήτημα των πολιτικών ευθυνών διαχρονικώς και από όλα ανεξαιρέτως τα πολιτικά κόμματα που διαχειρίστηκαν το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας. Αυτό ωστόσο είναι αντικείμενο άλλης προσέγγισης, όχι πάντως της Ασφαλιστικής ή Νομικής Επιστήμης.
- Κατ’ εμέ εν προκειμένω τίθεται υπό προϋποθέσεις και η ευθύνη των εποπτικών αρχών της Πολιτείας, διότι δεν ασκήθηκε δεόντως το εποπτικό εκείνο έργο που όταν γίνεται λόγος για τα ΜΜΜ ασφαλώς νοείται ως ένα κοινωνικό αγαθό που υποχρεούται να εξασφαλίζει, εποπτεύει και ελέγχει η Πολιτεία.
- Θα πρέπει να τεθεί το ζήτημα των αποζημιώσεων προς τους τραυματισθέντες, τους οικείους των θανόντων κτλ. Η ηθική βλάβη και ψυχική οδύνη που αμφότερα αποτιμώνται σε χρήμα, ασφαλώς και δεν θα φέρουν πίσω τα νεκρά παιδιά μας ούτε ασφαλώς θα γιατρέψουν τις σωματικές και ψυχικές πληγές των τραυματισθέντων και συγγενών των νεκρών, είναι όμως το μόνο βάλσαμο που δύναται να προσφέρει ο θεσμός της Ιδιωτικής Ασφάλισης. Όλα τα ανωτέρω διέπονται από ειδικές διατάξεις εθνικών και διεθνών νομοθετημάτων, που η γνώση, κατανόηση και ερμηνεία τους δεν είναι εύκολη. Για παράδειγμα τα ελάχιστα εκ του Νόμου προβλεπόμενα όρια αποζημιώσεων δυνάμει λογιστικών μονάδων κτλ. (SDR, ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα, είναι δύσκολες και δυσνόητες και όχι ευρέως γνωστές)
- Αναφερόμενος τέλος, στη βελτίωση του βαθμού κοινωνικής προστασίας των πολιτών της Χώρας μας, δυστυχώς από την καθημερινή μου εμπειρία και τριβή με ασφαλιστικές υποθέσεις Νομικής Προστασίας στην ARAG HELLAS υπάρχουν και άλλοι «σταθμάρχες» σε άλλους τομείς, που ελπίζω να μην οδηγήσουν σε τραγωδία. Ποτέ μα ποτέ δεν φταίει προφανώς μόνο ένας σταθμάρχης για μία τόσο μεγάλη τραγωδία.

Επειδή τα ως άνω ζητήματα περί ελάχιστων ορίων αποζημίωσης, χρήζουν εξειδικευμένων, νομικών γνώσεων και μόνο εξειδικευμένα δικηγορικά γραφεία είναι σε θέση να τοποθετηθούν επ’ αυτών, ακολουθεί μία πρώτη συνοπτική τοποθέτηση του απολύτως εξειδικευμένου Δικηγορικού Γραφείο ΖΙΑΚΑΣ Απόστολος- ΜΠΕΛΚΑ Ιωάννα & Συνεργάτες:
Ακολουθεί το νομικό σκέλος του πολύνεκρου δυστυχήματος (μετωπική σύγκρουση δύο αντιθέτως κινούμενων τρένων) στα Τέμπη:

«Σύμφωνα με τη νομοθεσία που ισχύει στις σιδηροδρομικές μεταφορές των επιβατών και των αποσκευών τους, σύμβαση σιδηροδρομικής μεταφοράς είναι, η σύμβαση μεταφοράς, επ’ αμοιβή ή δωρεάν, μεταξύ σιδηροδρομικής επιχείρησης και του επιβάτη, για την παροχή μιας ή περισσοτέρων υπηρεσιών μεταφοράς.
Μεταφορέας είναι η συμβατική σιδηροδρομική επιχείρηση με την οποία ο επιβάτης έχει συνάψει την σύμβαση μεταφοράς, ή σειρά διαδοχικών σιδηροδρομικών επιχειρήσεων, που είναι υπόλογες βάσει της σύμβασης.
Υπεύθυνος σε αποζημίωση, σε περίπτωση θανάτου και τραυματισμού επιβατών, είναι ο μεταφορέας στον οποίο, σύμφωνα με την σύμβαση μεταφοράς, ανήκε η παροχή υπηρεσίας μεταφοράς κατά την διάρκεια της οποίας προκλήθηκε το ατύχημα.

Ο μεταφορέας είναι υπεύθυνος για τους υπαλλήλους, εκπροσώπους, πράκτορές του και για τα άλλα πρόσωπα στην υπηρεσία των οποίων προστρέχει για την εκτέλεση της μεταφοράς, όταν αυτοί οι υπάλληλοι, εκπρόσωποι, πράκτορες, ή αυτά τα άλλα πρόσωπα ενεργούν εντός της άσκησης των καθηκόντων τους. Οι διαχειριστές της σιδηροδρομικής υποδομής, επί της οποίας πραγματοποιείται η μεταφορά, θεωρούνται πρόσωπα στην υπηρεσία των οποίων προστρέχει ο μεταφορέας για την εκτέλεση της μεταφοράς.
Ο μεταφορέας είναι υπεύθυνος για την ζημία που απορρέει από τον θάνατο, ή την σωματική βλάβη, ή οποιασδήποτε άλλη προσβολή της φυσικής ή ψυχικής ακεραιότητας του επιβάτη, η οποία προκλήθηκε από ατύχημα σχετικό με την μεταφορά, το οποίο επήλθε, ενώ ο επιβάτης παραμένει εντός των σιδηροδρομικών οχημάτων, εισέρχεται ή εξέρχεται από αυτά, οποιαδήποτε και αν είναι η χρησιμοποιούμενη σιδηροδρομική υποδομή.

Ο μεταφορέας απαλλάσσεται από την ευθύνη, εάν το ατύχημα προκλήθηκε από εξωτερικές προς την σιδηροδρομική εκμετάλλευση περιστάσεις, που ο μεταφορέας δεν μπορούσε να αποφύγει και τις συνέπειες των οποίων δεν μπορούσε να αποτρέψει, παρά την απαιτούμενη, α) επιμέλεια σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες της περίπτωσης, β) στο μέτρο που το ατύχημα οφείλεται σε σφάλμα του επιβάτη, γ) εάν το ατύχημα οφείλεται στη συμπεριφορά τρίτου, που ο μεταφορέας δεν μπορούσε να αποφύγει και τις συνέπειες της οποίας δεν μπορούσε να αποτρέψει, παρά την απαιτούμενη επιμέλεια σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες της περίπτωσης.

Σε περίπτωση θανάτου επιβάτη, η αποζημίωση περιλαμβάνει, τα αναγκαία έξοδα, που συνεπάγεται ο θάνατος, κυρίως αυτά της μεταφοράς της σορού και της κηδείας.
Εάν ο θάνατος δεν επήλθε αμέσως η αποζημίωση περιλαμβάνει, α) τα αναγκαία έξοδα, κυρίως αυτά της θεραπείας και μεταφοράς και β) την αποκατάσταση της βλάβης που προκλήθηκε, είτε από την ολική ή μερική ανικανότητα προς εργασία, είτε από την αύξηση των αναγκών.

Σε περίπτωση σωματικής βλάβης, ή οποιασδήποτε άλλης προσβολής της φυσικής ή ψυχικής ακεραιότητας του επιβάτη, η αποζημίωση περιλαμβάνει, α) τα αναγκαία έξοδα, κυρίως αυτά της θεραπείας και μεταφοράς και β) την αποκατάσταση της βλάβης που προκλήθηκε, είτε από την ολική ή μερική ανικανότητα προς εργασία, είτε από την αύξηση των αναγκών.

Το ύψος της αποζημίωσης καθορίζεται σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο. Σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να είναι κατώτερο των 175.000 λογιστικών μονάδων σε κεφάλαιο ή σε ετήσια πρόσοδο.
Ως λογιστικές μονάδες νοούνται τα Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα (Special drawing rights) του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Ένα SDR την 7.3.2023 ισούται με 1,25 €. Δηλαδή οι 175.000 λογιστικές μονάδες την 7.3.2023 είναι ίσες με 218.750 €. Ως εκ τούτου η αποζημίωση δεν μπορεί να είναι κατώτερη από 218.750 €.
Εάν επιβάτης σκοτωθεί ή τραυματιστεί, ο μεταφορέας πρέπει, χωρίς καθυστέρηση και οπωσδήποτε το αργότερο εντός δεκαπέντε ημερών από τον καθορισμό της ταυτότητας του προσώπου που δικαιούται αποζημίωσης, να προκαταβάλει τα ποσά που απαιτούνται για την κάλυψη άμεσων οικονομικών αναγκών, ανάλογα με την προκληθείσα ζημία. Η προκαταβολή δεν είναι κατώτερη των 21.000 ευρώ ανά επιβάτη σε περίπτωση θανάτου (άρθρο 13 του Παρ. Ι.).

Η προκαταβολή δεν συνιστά αναγνώριση ευθύνης και μπορεί να αντισταθμιστεί με οποιοδήποτε άλλο ποσό καταβληθεί στη συνέχεια, αλλά δεν είναι επιστρεπτέα, εκτός από την περίπτωση κατά την οποία η προκληθείσα ζημία οφειλόταν σε αμέλεια ή σφάλμα του επιβάτη, ή εάν ο αποδέκτης της προκαταβολής δεν ήταν ο δικαιούχος της αποζημίωσης.

Ο μεταφορέας είναι υπεύθυνος για την ζημία που απορρέει από την ολική ή μερική απώλεια και την βλάβη των αποσκευών που επήλθαν από την στιγμή της ανάληψης από τον μεταφορέα έως την παράδοση, καθώς και για την καθυστέρηση παράδοσης .

Σε περίπτωση ολικής ή μερικής απώλειας αποσκευών, ο μεταφορέας οφείλει να καταβάλει, αποκλειομένης οποιασδήποτε άλλης αποζημίωσης.
αα) εάν το ποσό της ζημίας αποδεικνύεται, αποζημίωση ίση με αυτό το ποσό, χωρίς αυτό να ξεπερνά τις 80 λογιστικές μονάδες ανά χιλιόγραμμο ελλείποντος μεικτού βάρους, ή 1.200 λογιστικές μονάδες ανά δέμα αποσκευών
αβ) εάν το ποσό της ζημίας δεν αποδεικνύεται, εφ άπαξ αποζημίωση 20 λογιστικών μονάδων ανά χιλιόγραμμο ελλείποντος μεικτού βάρους, ή 300 λογιστικών μονάδων ανά δέμα αποσκευών.
β) Ο μεταφορέας οφείλει επιπλέον να επιστρέψει το κόμιστρο για την μεταφορά των αποσκευών και τα άλλα ποσά που καταβλήθηκαν σε σχέση με τη μεταφορά του απολεσθέντος δέματος αποσκευών καθώς και τους τελωνειακούς δασμούς και τους φόρους που ήδη καταβλήθηκαν.

Σε περίπτωση βλάβης των αποσκευών, ο μεταφορέας οφείλει να καταβάλει, αποκλειομένης οποιασδήποτε άλλης αποζημίωσης, αποζημίωση ίση με την απώλεια της αξίας των αποσκευών.
Η αποζημίωση δεν υπερβαίνει, α) το ύψος στο οποίο αυτή θα ανήρχετο σε περίπτωση ολικής απώλειας, αν από τη βλάβη επήλθε απώλεια της αξίας του συνόλου των αποσκευών, β) το ύψος στο οποίο αυτή θα ανήρχετο σε περίπτωση απώλειας του τμήματος των αποσκευών στο οποίο επήλθε απώλεια της αξίας, αν από τη βλάβη επήλθε απώλεια της αξίας τμήματος μόνον των αποσκευών.»

Τώρα είναι η στιγμή να πράξουν τα δέοντα οι αρμόδιες Αστυνομικές, Εισαγγελικές και Δικαστικές Αρχές.

Next Deal 10.03.2023